بر اساس اصول و مقررات کشور عزیزمان ایران، همه افرادی که به سن قانونی مشمولیت نظام وظیفه می‌رسند و تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران را دارند، به خدمت سربازی اعزام می‌شوند.
بعضی از افراد، به دلیل موارد مختلفی نظیر ورود به دانشگاه یا دلایل دیگر، از انجام خدمت سربازی معاف می‌شوند و در قانون به این افراد به عنوان غایب اشاره می‌شود.
مشمولان غیبت سربازی باید موارد و شرایط مرتبط با غیبت را رعایت کنند. به عنوان مثال، افرادی که به طور غیرقانونی و بدون مجوز، از اعزام به خدمت سربازی خودداری می‌کنند، در برخی از امور مرتبط با ارگان‌های دولتی ممنوع می‌شوند.
بیش تر بخوانید: ثبت نام دانشگاه علمی کاربردی
به علاوه، مشمولان غیبت سربازی حق دریافت وام و کمک‌های مختلف مانند کمک‌های کشاورزی و صنعتی را نخواهند داشت. همچنین، این افراد امکان دریافت اصل مدارک تحصیلی و پایان‌نامه‌های دوره‌های بالاتر را نخواهند داشت و از اشتغال در موسسات دولتی محروم خواهند شد.
مواردی که می‌توانند باعث بخشش غیبت سربازی شوند:
1. خدمت در مناطق بد‌آب و هوا یا مناطق محروم به مدت حداقل 9 ماه.
2. خدمت در مشاغل سخت و زیان‌آور که از سمت ستاد کل نیروهای مسلح تعیین شده است.
3. سابقه خدمت سربازی در مناطق عملیاتی و جنگی حداقل به مدت 6 ماه.
4. شجاعت و فداکاری در ماموریت‌های محوله و تایید آن توسط فرمانده نیروهای مسلح.
5. نفرات اول تا سوم مسابقات علمی، فرهنگی، ورزشی، علوم قرآنی و... در سطح یگانی و استانی.
6. نفرات اول تا دهم مسابقات علمی، فرهنگی، ورزشی، علوم قرآنی و... در سطح سازمان نیروهای مسلح.
7. ثبت محصول، مقاله علمی معتبر و... قبل یا در حین خدمت سربازی و رعایت نظم و انضباط در حین خدمت.
8. نفرات اول تا سوم منتخب دوره‌های آموزشی مهارت‌آموزی شاغل در مناطق کم‌برخوردار و به کارگیری آن در یگان خدمتی.
9. افراد اول تا سوم دوره‌های آموزش رزم مقدماتی و پیشرفته در گروه‌ها، گردان‌ها و تیپ‌ها.
بیش تر بخوانید: شرایط داروسازی بدون کنکور
10. افراد دارای نمرات 90 از 100 به بالاتر در دوره آموزش رزم مقدماتی و پیشرفته.
11. حافظ حداقل یک جزء قرآن و یا یک پنجم نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه یا اصول کافی.
12. بروز حادثه برای مشمول خدمت سربازی که منجر به معلولیت یا جانبازی و از کارافتادگی وی شود و به معافیت منجر نگردد.
13. فعالیت در ترویج فرهنگ علوم قرآنی، برگزاری نماز جماعت و ترویج تفکر بسیجی و اعتقادات اسلامی.
14. حسن و دقت در نگهداری اموال در اختیار و تایید آن توسط فرمانده یگان و نیروی انسانی محل خدمت.
15. خدمت در مناطق با بیش از 300 کیلومتر فاصله از محل سکونت به مدت 12 ماه.
16. خدمت به مدت یکسال در یگان پاسداری برای مشمولان شاغل در مناطق عادی.
17. داشتن توانایی و مهارت مورد نیاز یگان و به کارگیری موثر آن.
18. انجام وظایف محوله در خارج از ساختمان و در شرایط جوی نامساعد و سرما و گرما.
19. فرزندان کارکنان نیروهای مسلح که در خارج از محل سکونت و به صورت غیر بومی به خدمت مشغول هستند.بیش تر بخوانید: شرایط ثبت نام مدارس شاهد
بخشودگی غیبت حضور پدر در زندان
در شرایط خاصی، برخی از افراد از جمله کارکنان وظیفه یتیم، ازدواج‌کرده، فرزند ایثارگر و همچنین زمانی که پدر در حبس قرار دارد (شرط: عدم محکومیت به جرائم امنیتی) و در صورت فوت عضوی از خانواده در طول خدمت، می‌توانند تحت پوشش کمیته امداد یا سازمان بهزیستی قرار گیرند و از بخشش اضافه خدمت بهره‌مند شوند.
فقط غیبت‌هایی که طبق شرایط فوق رخ داده‌اند و شخص به طور عمد در این وضعیت قرار نگرفته است، توجیه‌پذیر هستند.
شرایط زیر موجب توجیه غیبت فرد می‌شوند و از جریمه‌های تعیین شده برای غیبت معاف می‌شود:
1. بیماری یا صدمه‌ای که تاخیر در معرفی یا اعزام تا حداکثر 2 ماه از زمان شروع بیماری را ایجاد کند.
2. بستری شدن در بیمارستان به علت بیماری یا صدمه‌ای که تا 6 ماه پس از شروع بیماری، با ارائه مدارک مستند و تایید پزشک معتمد سازمان نظام وظیفه، مجاز به تاخیر در معرفی یا اعزام است. در صورتی که دوره نقاهت و بهبودی بیش از 6 ماه باشد، لازم است تایید پزشک معتمد سازمان ارائه شود.
3. تاخیر حداکثر 3 ماه در اعزام فرد به خدمت در صورت فوت یکی از اعضای درجه یک خانواده. در صورتی که فرد فوت کنده، اگر عضو خانواده همسر فرد باشد، این مدت تنها به 1 ماه کاهش می‌یابد.
4. مواجه شدن فرد مشمول سربازی یا یکی از اعضای خانواده او با وقایع طبیعی (مانند سیل، زلزله) یا حوادثی مانند آتش‌سوزی، انفجار، تصادف شدید یا سقوط هواپیما که موجب تاخیر در معرفی فرد تا حداکثر 2 تا 6 ماه بعد از رخ دادن حادثه می‌شود.
بیش تر بخوانید: میزان شهریه دانشگاه آزاد
5. صدمه دیدگان مشمول، شامل پدر، مادر، خواهر یا برادر فرد باشند، می‌تواند به مدت تاخیری حداکثر 3 ماه پس از حادثه، توجیه غیبت فرد را فراهم کند. در صورتی که آسیب دیدگان، پدر و مادر همسر فرد باشند، این مدت به 2 ماه کاهش می‌یابد. در هر دو مورد، باید با ارائه مدارک و تاییدیه از مراجع ذی‌صلاح این توجیه را ارائه کرد.
6. مشکلات اداری که موجب تاخیر در معرفی یا اعزام فرد به خدمت می‌شود، بدون اینکه فرد مشمول تقصیری داشته باشد، توجیه غیبت او را فراهم می‌کند. در این شرایط، غیبت موجه به مدت حداکثر 6 ماه با ارائه مدارک مستند و اثبات عدم تقصیر در این زمینه توجیه می‌شود.
7. اگر فرد مشمول در حبس یا توقیف باشد، باید از مراجع ذی‌صلاح تأییدیه دریافت کند و تاریخ شروع حبس قبل از شروع غیبت باشد.
8. در صورتی که سرپرست خانواده مشمول به بیماری، بستری شدن، اعتیاد یا مفقودالاثری دچار شود و وظیفه سرپرستی خانواده بر عهده مشمول سربازی باشد و اگر او در صورت اعزام به خدمت، خانواده‌اش نتواند امرار معاش کند و فرد دیگری برای سرپرستی خانواده وجود نداشته باشد، غیبت این فرد توجیه‌پذیر است و مدت زمان غیبت تا 3 ماه است.
9. اگر فرد مشمول شرایط معافیت را ندارد و اقدام به اعزام به خدمت می‌کند، باید مدرک مستند از مراجع ذی‌صلاح را برای توجیه غیبتش ارائه دهد.
10. بیماری‌های همسر و فرزندان فرد مشمول می‌تواند تاخیر حداکثر 3 ماه در معرفی او را توجیه کند. این توجیه باید توسط پزشک معتمد سازمان نظام وظیفه و با ارائه مدارک معتبر انجام شود.
11. در صورتی که فرد، پیش از شروع دوره غیبت اقدام به ازدواج کرده باشد و یا به علت اختلافات با همسرش به طلاق رسیده و غیبت فرد ناشی از آن باشد، این اقدامات موجب تاخیر حداکثر 3 ماه در اعزام یا معرفی فرد به خدمت می‌شوند و با ارائه مدرک مستند و گواهی مرتبط از مراجع مربوط، غیبت موجه محسوب می‌شود.
بیش تر بخوانید: تاریخ ثبت نام دانشگاه علمی کاربردی
12. اگر پدر یا برادر فرد مشمول به علت بیماری فوت کند و شورای پزشکی این تشخیص را بدهد که شروع بیماری پدر یا برادر و مراقبت از بیمار پیش از غیبت فرد مشمول بوده و طول غیبت او نیز ادامه داشته است، غیبت فرد موجه محسوب می‌شود.
13. اگر پدر یا برادر مشمول، دچار نقص عضو یا محجوریت باشد و توسط شورای پزشکی تشخیص داده شود که شروع بیماری هرکدام از آنها و مراقبت از آنها پیش از دوره غیبت مربوط بوده و در طی آن نیز ادامه داشته باشد، غیبت موجه محسوب می‌شود.
14. در صورتی که طلاق بائن و یا غیابی مادر مشمول باشد که به خاطر حبس، اعتیاد یا مفقودالاثر بودن پدر یا مواردی مشابه رخ می‌دهد و به خاطر آن، وظیفه سرپرستی خانواده را مشمول سربازی بر عهده بگیرد، باید در صورت عدم حضور مشمول و غیبت سربازی با ارائه مدارک مستند و تاییدیه سازمان‌های مربوطه توجیه گردد.
15. اگر یکی از اعضای درجه یک خانواده مشمول دچار معلولیت و یا بیماری‌ای شود که این میزان آن شدید باشد و به جز فرد مشمول شخص دیگری نباشد تا از آن مراقبت کند و در صورت اعزام او، خانواده امرار معاش خودش را از دست می‌دهد، فرد مشمول می‌تواند نهایت تا 5 سال غیبت موجه داشته باشد.